โรเบิร์ตมีชื่อจริงว่า ไพฑูรย์ พุ่มรัตน์ ชื่อเล่นว่า หมั่ง แต่จะรู้จักในชื่อ "โรเบิร์ต สายควัน" เกิดเมื่อวันที่ 7 พฤศจิกายน พ.ศ. 2508 ในชุมชนแออัดย่านบางเขน มีพ่อเป็นชาวอเมริกันผิวดำ (แอฟริกัน - อเมริกัน) และแม่เป็นชาวไทยจากจังหวัดอ่างทองที่อาศัยอยู่ในสลัมคลองเตย ต่อมาพ่อและแม่ได้ย้ายไปอาศัยอยู่ที่อเมริกาทิ้งให้เขาและน้องสาวอีก 1 คนต้องอาศัยอยู่กับยายที่ประกอบอาชีพหมอนวดแผนไทย เขาและน้องสาวจึงต้องทำหน้าที่หาลูกค้าให้กับยายตามห้องเช่าต่าง ๆ ในวัยเด็กไพฑูรย์ไม่ได้เรียนหนังสือและติดกับเหล่าอบายมุขตั้งแต่วัยเด็ก [1]

จนกระทั่ง พ.ศ. 2520 ไพฑูรย์ในวัย 12 ปีจึงเริ่มต้นประกอบอาชีพอย่างจริงจังด้วยการเป็นกระเป๋ารถสองแถวสาย สะพานใหม่ — อนุสาวรีย์ชัยสมรภูมิ จนทำให้ได้สนิทกับ วันชาติ พึ่งฉ่ำ หรือ หนู คลองเตย ดาวตลกระดับตำนานผู้ล่วงลับ

ไพฑูรย์เริ่มต้นอาชีพในวงการเนื่องจากน้าสาวซึ่งมีสามีเป็นเจ้าของโรงลิเกคือ บุญชู แสงเพชร โดยทำหน้าที่เล่นเครื่องดนตรีอย่างระนาด และกลอง ได้ชักชวนให้เขามาเป็นมือระนาดและมือกลองในคณะลิเกของบุญชู ต่อมาจึงได้เลื่อนขึ้นเป็นตัวโจ๊กประจำคณะ

จากนั้นไพฑูรย์ได้มีโอกาสก้าวเข้าสู่วงการตลกอย่างเต็มตัวเมื่อ โจ้ สายัณห์ ดอกมะดัน รุ่นพี่ในวงการลิเกซึ่งตอนนั้นได้ไปอยู่ในคณะของ ดี๋ ดอกมะดัน ได้ชักชวนให้เขาไปอยู่กับคณะ มันจะฮา ของ ชา ฉิ่งฉับ ซึ่งต่อมาเปลี่ยนชื่อคณะเป็น บิ๊กแชมป์ เนื่องจากในคณะตัวตลกไม่พอ

ต่อมาไพฑูรย์ได้ย้ายมาอยู่กับคณะ ดี๋ ดอกมะดัน ในตำแหน่งตัวปูจนเริ่มมีชื่อเสียงและเงินทอง แต่เพราะถูกชักชวนจากเพื่อนที่ติดยาเสพติดทำให้เขาติดยาเสพติดจนเคยถูกจับเข้าคุกทำให้อนาคตในวงการบันเทิงของเขาแทบจะจบสิ้นลง ไพฑูรย์จึงตัดสินใจเลิกยาอย่างเด็ดขาดประกอบกับได้รับโอกาสจาก ชัชชัย จำเนียรกุล หรือ บอล เชิญยิ้ม ให้กลับเข้าสู่วงการตลกด้วยการให้เข้าร่วมคณะตลกของเขาจนกลับมามีงานและมีชื่อเสียงอีกครั้ง

ชีวิตส่วนตัว ไพฑูรย์แต่งงานแล้ว โดยมีลูกสาว 2 คน ชื่อ กัลยาณี พุ่มรัตน์ (ชื่อเล่น : ยุ้ย)​ และ ไพลิน พุ่มรัตน์ (ชื่อเล่น : ใหม่)​[2]

ไพฑูรย์ได้เข้ารับการรักษาผ่าตัดรักษามะเร็งปอด จนหายดีและได้ตรวจพบวัณโรคเมื่อวันศุกร์ที่ 18 กันยายน 2563 ในวันถัดมา คือ วันเสาร์ที่ 19 กันยายน 2563 บอล เชิญยิ้ม ได้โพสต์ในเฟสบุ๊คส่วนตัวว่า ไพฑูรย์ เสียชีวิตแล้วด้วยโรคแทรกซ้อนวัณโรคปอดหลังจากรักษาโรคมะเร็งปอด[3]